| 1804 | Bizenta Antonia Mogel azkoitiarrak, ezagutzen den lehendabiziko euskal emakume idazleak, "Ipui onac" argitaratu zuen. | 1808 | Hispanoamerikako kolonien independentziaren aldeko Juntak sortu ziren Mexikon eta Montevideon. Simon Bolivar caracastarra, "Askatzailea", politikoki batutako Hegoamerikaren ametsa bete gabe hil zen. |
| 1813 | Frantziarrak Penintsulatik egozteko tropa aliatuek Donostiari su eman zioten. | 1812 | Napoleonek 1.200.000 soldadu zituen bere agintepean; haietako 700.000 Errusia inbaditzera bidali eta 58.000 baino ez ziren bizirik itzuli. |
| 1839 | Lehen Gerra Karlistaren amaiera, Bergarako Hitzarmena sinatuta. | 1837 | Victoria, Britainia Handiko eta Irlandako erregina eta Indiako enperatriza. |
| 1841 | Nafarroako Foruak Aldatzeko Legea. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoek eutsi egin zioten, "batasun konstituzionala kaltetu ezean"; alegia, aldaketak nozituta: besteak beste, aduanen lekualdatzea Ebrotik Bidasoara. | 1841 | Livingstone Afrikara iritsi zen misiolari gisa, eta hogeita hamar urtetan kontinentearen hegoaldeko erdia esploratu zuen. |
| 1845 | Ordura arte Oñatiko Jaurerria zena Gipuzkoako Probintziari batu zitzaion. | 1848 | Marxek eta Engelsek "Adierazpen komunista" plazaratu zuten: industrializazioak langileen klase berria sorrarazia zuen. |
| 1856 | Luis Luziano Bonaparte hizkuntzalariak lehen bidaia egin zuen euskalkiak bertatik bertara aztertzeko. Gipuzkoari dagokionez, Goierri, Beterri eta Urolakoa gipuzkera deitu zuen; Deba aldekoa, bizkaiera; Bidasoa eta Oiartzungoa, goinafarrera. | 1852 | Harriet Beecher Stowe idazle abolizionistak "Osaba Tomen etxola" idatzi zuen. |
| 1858-64 | Madrildik Irunerainoko burdinbidearen eraikuntza, Hendaian Parisekoarekin lotzen zena. | 1859 | Suezeko ubidearen eraikuntzaren hasiera. |
| 1865 | Estropadetako "bandera" baten lehen aipua: arrauna, arrantzaleen arteko lehiatik harago, turisten erakargarri. | 1863 | Londresen futbolaren lehen arauak ofizialdu ziren. Kirola jendetza erakartzeko moduko fenomeno modernoaren hasikinak. |
| 1868 | "Iraultza gloriosoak" ustekabean harrapatu zuen Isabel II.a, erbestera Donostiako udalditik zuzenean abiatu zena. | 1867 | Errusiak Alaska saldu zien Estatu Batuei. |
| 1876-78 | Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Foruen ezabapena Bigarren Gerra Karlistaren ondoren, eta lehen Kontzertu Ekonomikoa. | 1874 | "Inpresioa: eguzkia sortzen" margolanak eman zion izena adierazpide plastiko, musikal eta literario berri bati; hots, Inpresionismoari. |
| 1880 | "Euskalerria" aldizkariaren edizioa eta euskal kultur pizkundearen hasiera. | 1880 | Esklabotasunaren ezabapena Espainian, azken kolonietan oraindik baitzirauen. |
| 1881 | "Gernikako Arbola" kantaren egile Iparragirre urretxuarra hil zen. Ameriketara milaka emigratutako euskaldun gehienak ez bezala, jaioterrira itzulia zen. | 1880-85 | Pasteurek hainbat gaixotasunen kontrako txertoak garatu zituen. |
| 1889 | Maltzagako burdinbidea: industrializazioarekin bat, burdinbide-sare trinkoa garatu zen Gipuzkoan. | 1885 | Gasolina erregai zerabilen lehen motordun automobila ekoitzi zen. |
| 1893 | Istilu latzak Donostian "Gernikako Arbola" aldarrikatzeagatik. Euskal nazionalismoa alderdi gisa sortzear zegoen. | 1895 | Lumière anaiek zinematografoa asmatu zuten. |
| 1897 | Lehendabiziko greba arrazoi laboralengatik Eibarren. | 1898 | Espainiak azken koloniak, Kuba, Filipinak eta Puerto Rico, galdu zituen. |